युवकांची स्वप्ने आणि समस्या

स्वप्न ते नव्हे जे

झोपल्यानंतर पडतात

तर खरे स्वप्न ते

असतात जे तुम्हाला

पूर्ण केल्याशिवाय

झोपूच देत नाहीत

आपले दिवंगत माजी राष्टपती डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम हे तरुणांना स्वप्ने पहाण्यास सांगत. त्यांचे म्हणणे होते हे स्वप्न पहातात तेच पूर्ण करण्याची ताकद ठेवतात आणि आपल्या स्वप्नांना सत्यात उतरवतात. कारण ती स्वप्नेच त्यांना ध्येयाप्रत नेवून सोडतात.

तसे पlहिले तर स्वप्न हा प्रत्येकाच्या आयुष्याचा भाग आहेत. कुठल्याही वयोगटातील व्यक्ती असो स्वप्नांशी जोडल्या गेलेली असते. प्रत्येकाच्या मनात स्वप्नांची आपली अशी एक दुनिया असते. विश्व् असते. आता त्यातील सगळीच स्वप्ने पूर्ण होतात असे नाही. पण म्हणून माणूस स्वप्न बघण्याचे थांबवतो असे मात्र नाही. मी तर म्हणेन ज्याला स्वप्न पडत नाही तो व्यक्ती किड्यामुंग्यांप्रमाणे अर्थहीन असे आयुष्य जगतो. कारण स्वप्नेच आपल्यात ध्येय , महत्वाकांक्षा,जिद्द, मेहेनत,चिकाटी,हे निर्माण करत असतात. आणि या सगळ्यांचा मुलामा माणसाच्या आयुष्याला नसेल तर त्याच्या जगण्याला काही अर्थ उरत नाही. कारण शून्यातून विश्व् निर्माण करण्याची ताकद , बळ ही स्वप्नेच पुरवतात.

युवकांचे आयुष्य तर बालपणापासूनच स्वप्नांच्या बागेत एखाद्या फुलपाखराप्रमाणे विहरत असते. हळूहळू वयानुसार त्याच्या कक्षा मात्र रुंदावत जातात. स्वप्नांचे इंद्रधनू त्यांच्या आयुष्यात असते. परंतु आताची तरुण पिढी मात्र थोड्याश्याही अपयशाने आणि दुःखाने खचून जाणारी आहे असे आपण पाहतो. फुलांबरोबर काटेही असतात हे ते सोयीस्कररीत्या विसरतात. काही तरी मिळवण्यासाठी, आपले इप्सित ध्येय साध्य करण्यासाठी कळ ही सोसावीच लागते;हे मात्र त्यांच्या गावीही नसते. निसर्गातील प्रत्येक घटक नवीन, नूतन काही देण्यासाठी बदलाचे शर अंगावर झेलतो , लोणी तयार होण्यासाठी दह्या दुधाला जसे घुसळावे लागते , वृक्षाला नवी पालवी येण्यासाठी पानझड सोसावी लागते, सोन्याचा दागिना घडवताना त्याला जसे तप्त ज्वालेचा सामना करावा लागतो , एक स्त्री जेव्हा आपल्या उदरात नवीन जीव ठेवते आणि असंख्य वेदना सहन करून पुन्हा जन्म घेते , त्याप्रमाणे काहीतरी साध्य करण्यासाठी झिजावे लागते. हे सूत्रच आजच्या तरुणांना ठाऊक नाही. त्यांना सगळे इन्स्टंट , ताबडतोब , आणि लगेच हवे असते.

आणि म्हणून त्यांच्या स्वप्नांना वास्तवाचे रूप न येत त्यातून अनेक अश्या भिषण समस्यांचा उगम होताना आपण पाहतो.

परिस्थिती हा भाग महत्वाचा असला तरी महत्वाकांक्षा ही श्रेष्ठ असते . परिस्थिती बदलण्याची ताकत ही मनुष्य मनगटात असते. तेव्हा दैवाला दोष न देत बसता त्याला तोंड देत , त्याच्याशी दोन हात करत मार्ग शोधणाऱ्याला त्याची वाट गवसल्याशिवाय राहत नाही . अशी असंख्य उदाहरणे आपल्याला माहित आहेत .

स्वापरिस्थिती हा भाग महत्वाचा असला तरी महत्वाकांक्षा ही श्रेष्ठ असते. परिस्थती बदलण्याची ताकद ही मनुष्य मनगटात असते. त्यामुळे तिला दोष देत न बसता त्या स्थितीला तोंड देत तिच्याशी दोन हात करत मार्ग शोधणाऱ्याला त्याची वाट गावसल्याशिवाय रहात नाही. अशी असंख्य उदाहरणे आपल्याला माहित आहेत.

स्वामी विवेकानंद म्हणायचे आपल्या देशाचा तरुण युवकच सुयोग्य बदल घडवून आणण्याची ताकद आपल्यात ठेवतो. त्यांच्यावर योग्य संस्कार झाल्यास परिपूर्ण, सर्वांगीण विकास झालेली पिढी जन्माला येईल आणि तिच आपल्या देशाचे उज्वल भविष्य घडवील. पण आजचा युवक मात्र चुकीच्या, वाममार्गाला लागून बळी पडत चालला असल्याचे आपण पाहतो. उत्तम गुरु लाभल्याशिवाय त्याचे मार्गदर्शन मिल्याशिवाय त्याचा उद्धार होणे नाही. त्यासाठी युवकाने स्वप्न पाहणे गरजेचे आहे. स्वप्ने सत्यात येण्यापूर्वी आपल्याला स्वप्ने पाहिले पाहिजेत.

यशवंतराव चव्हाण आपल्या युवकांपुढील आव्हाने या लेखात म्हणतात की तरुणांना आपली बुद्धी, पराक्रम, आपल्यातील गुण -कॊशल्ये दाखवण्यासाठी कितीतरी क्षेत्रे आहेत. समाजात अश्या कितीतरी प्रश्न आणि समस्या आहेत कि त्या केवळ तरुणच सोडवू शकतात. परंतु त्यासाठी त्यांच्याकडे तशी दृष्टी निर्माण व्हावयास हवी. आणि तशी स्वप्ने त्यांना पडावयास हवी. आणि त्यासाठी त्यांच्याकडे संस्कारक्षम मन असणे गरजेचे आहे. कारण, संस्कारी मनच अशी उत्तुंग, भव्य दिव्य स्वप्नांनी भारावलेली असतात आणि ती सत्यात उत्तरेपर्यंत ते शांत बसत नाही. कारण खरी स्वप्ने तीच असतात जी तुम्हाला झोपू देत नाहीत. आणि हा आपला इतिहास आहे. समाजसुधारक, क्रांतिकारक, थोर पुढारी, नेते यांची जीवनचरित्र आपल्याला योग्य अश्या स्वप्नांची प्रेरणा देत आले आहेत.

मीपरंतु आजचा युवक मात्र पाश्चिमात्य संस्कृतीचा गुलाम झाल्याचे आपल्याला दिसते. नवनवीन तंत्रज्ञाचा, विज्ञानाचा शोध लागून आपले जगणे सुसह्य झाले असले ; साऱ्या विवेकानंद म्हणायचे आपल्या देशाचा तरुण युवकसाऱ्या विश्वाशी आपण जोडल्या गेलो असलो तरी मनाच्या,विचारांच्या,वागण्याच्या,कक्षा मात्र विस्तारल्या नाहीत. उथळ पाण्याला खळखळाट फार असा आजचा युवक झाला आहे. आतून,मुळातून जमिनीशी घट्ट जोडून असणारे झाडच तग धरू शकते आणि आपली वाढ व विकास साधू शकते. पण आजच्या युवकांची मुळे म्हणजे पाया हाच मुळात पोकळ आणि भुसभूशीत जमिनीत असल्याने त्याचा वटवृक्ष कसा होणार?ते झाड फार काळ तग धरू शकणार नाही. आणि ही अशीच आजच्या तरुणांच्या स्वप्नांची स्थिती आहे.

कपडे बदलावे, एखादी हेअरस्टाईल करावी त्याप्रमाणे यांची स्वप्ने झाली आहेत. रोज नवा रंग लेवून यांची स्वप्ने जन्म घेतात आणि दुःखाच्या, अपयशाच्या एका सरीने ते रंग वाहून जाऊन निराधार,रंगहीन,निस्तेज असे त्यांचे भावहीन डोळे कोरडे होऊन जातात. आणि त्यातून उध्दभवणाऱ्या समस्यांचे परिणाम भोगणे फक्त वाट्याला येते. पण वेळ ही कोणासाठीही थांबत नाही;आपण जर तिच्याशी योग्य त्या वळणावर मैत्री केली तर आणि तरच आपण आपली स्वप्ने साकार करू शकतो. मग कितीही अडचणी येऊ देत त्यावर मात करण्याचे बळ,शक्ती याने भरलेले शरीरच ढालीसारखे आपल्याला सोबत करते.

अब्दुल कलाम म्हणतात त्याप्रमाणे

जर तुमचा जन्म

पंखांनिशी झाला आहे

तर तुम्ही रांगता का

आहात त्या पंखानी

उडायला शिका

पण तशी स्वप्ने आजच्या युवकांना पडण्यासाठी आदर्शवत,प्रेरणादायी,ध्येयाने भरलेली,निष्ठेने जपलेली अशी जीवनचरित्रे आपण त्यांच्यासमोर आणली पाहिजेत. त्यांची ओळख आपण करून दिली पाहिजे. आणि युवकांनीही ज्याप्रमाणे चकोर पक्षी पाण्यातून दुधाचे कण वेगळे करून प्राशन करतो त्याप्रमाणे त्यांनीही उत्तम,योग्य असे ज्ञानार्जन करून आपल्यात बदल घडवून आणणे नितांत गरजेचे आहे.

तर आणि तरच समस्या विरहित स्वप्ने बघणारा, पहाणारा तरुण युवक सशक्त असा तरुण युवक जन्माला येईल. च सुयोग्य बदल घडवून आणण्याची ताकद ठेवतो .

नाव - सौ. मृगा मंदार पागे

मो. नंबर - ९७६६०१८२१६

शहर - नागपूर

Email.: mrugapagey@gmail.com

ही ब्लॉग पोस्ट कशी वाटली ? लाईक करा, कमेंट करा आणि व्हॉट्सअ‍ॅप, फेसबुकवर शेअर करा.